Акылбек Жапаров: Кыргызстанда бийлик тарабынан эң таза шайлоо болот

Министрлер Кабинетинин Төрагасы – Президенттик Аппараттын Жетекчиси Акылбек Жапаров маек куруп, анда анын орун басары Эдил Байсаловдун эки ача билдирүүсүнө комментарий берип, дагы бир катар топтолгон суроолорго жооп берди.

— Акылбек Үсөнбекович, жакында эле орун басарыңыз Эдил Байсалов болочок парламент аткаруу бийлиги үчүн эч кандай мааниге ээ болбой турганын айтты. Сиз аны менен макулсузбу?

— Мен өзүмдүн орун басарымдын сөзүнө комментарий берүүнү этикага туура келбейт деп эсептейм. Бирок баррикаданын эки тарабында болгон адам катары белгилей кетейин, чындык ар дайымкыдай эле ортодо.

— Тактап айтканда, Байсаловдун айтканы туура да, туура эмес да?

-Ошентип айтса да болот. Бирок, олуттуу, жөн гана талаш-тартыштын кызуу айтылган сөздөрдү туура түшүнүү керек. Мурдагы система аткаруу бийлигин негизинен шал кылды. Министрлер кабинети бир идея жана максат менен бириккен бир команда болгон эмес.

Бул партиянын, кландардын жана фракциялардын өкүлдөрүнөн түзүлгөн винегрет болчу. Бул жерде кандай ийгилик тууралуу айтууга болот? Депутаттар тарабынан министрлерге, алардын орун басарларына уюштурулган тынымсыз террор, көбүнчө мамлекеттик кызыкчылык эмес, жеке, өзүмчүлдүк себеп болгон – жогорку даражадагы чиновниктер арасында коркуу пайда болгон. Портфелди бөлүштүрүүнүн партиялык системасы бийликке компетентсиз адамдарды алып келген, көбүнчө бул жаатта тиешелүү тажрыйбасы жок.

— Көптөгөн адамдар алдыдагы шайлоонун таза жана ачык өтөөрүнөн күмөн санашат. Артыкчылык бериле турган фаворит партиялар бар.

— Толугу менен негизсиз шектенүүлөр. Бул тууралуу президент буга чейин да бир нече жолу айткан. Бийлик шайлоонун жыйынтыгын чыгарууга таптакыр кийлигишпейт. Эл өзү чечет. Административдик ресурс колдонууда көрүнгөн ар кандай деңгээлдеги аткаминерлер дароо кызматтан алынат.

— Бийликке парламентке кимдер келгени таптакыр кызыктырбайт деп айткыңыз келеби?

— Жок, баары бир эмес. Бийликти ашыкча идеалдаштырбаңыз. (Күлүп) Эгерде түпкүлүгүндө болсо, анда, албетте, өлкөнүн Жогорку Кеңешине келген инсандар, кесиптештер, пикирлештер, жакшы санаалаштар бар болсо, биз ар тараптан кубаттайбыз.

Бул адамдык жактан да, саясий жактан да табигый нерсе. Анткени, мындай абал бардык мезгилде жана шайлоо өткөн бардык өлкөлөрдө салт болуп келген.

Бирок бул мыйзамды, адилеттүүлүктү бузуп, аларга кандайдыр бир жол менен жардам беребиз дегенди билдирбейт. Биз жакынкы тарыхыбыздын сабактарын жакшы эстейбиз жана мындай оюндар эмнеге алып келерин билебиз. Анткени, бир жыл мурун эле элибиз жеринен тытылган мурдагы бийликти кетирди.

Биз катуу турабыз. Биз элдин басымдуу көпчүлүгүнүн колдоосунан башыбыздын айлантуусуна жол бербейбиз. Анткени чыныгы демократия көпчүлүктүн буйругу эмес, азчылыкты коргоо.

Бир сөз менен айтканда, Кыргызстанда бийлик тарабынан эң таза шайлоо болот. Бийлик шайлоо процессине таптакыр кийлигишпейт. Биз өзүбүздүн миссиябызды эң ачык-айкын, атаандаштык чөйрөнү, мыйзамдын талабын эч кимден четтетүүсүз камсыз кылуудан көрөбүз.

— Бул шайлоонун жыйынтыгына баары ыраазы болот дегенди билдиреби?

—  Жок албетте. Аныктама боюнча, ар бир адам жыйынтыкка ыраазы болушу мүмкүн эмес. Шайлоонун дагы бир жагы бар – катышуучулардын өздөрү. Алар мандат үчүн кантип күрөшөт? Кандай ресурстар ташталат? Алар эмнеге салым кошот? Партиянын жаңы программасы үчүн, жагымдуу пиар кампаниясы үчүн, анын лидерлеринин жана партия мүчөлөрүнүн бедели жана таанылышы үчүн, же финансылык мүмкүнчүлүктөрү үчүн, башкача айтканда, баналдык паракорчулук үчүн. Бул жерде, албетте, нааразы болгондор, нааразычылыктар, акыйкаттык издөө жана шайлоонун башка жагдайлары болот. Бирок буга бийликтин эч кандай тиешеси болбойт. Биздин миссиябыз бардык чыр-чатактарды сот аркылуу адилет жана мыйзамдуу түрдө чечүү.

— Эми Конституциянын жаңы редакциясы боюнча алдыдагы шайлоодо шайланган парламент эч кандай ыйгарым укуктарга ээ болбойт, андыктан ага кириш үчүн убакытты, каражатты текке кетирүүнүн мааниси жок экени айтылып жатат?

— Бул чоң жаңылыштык. Конституция – өлкө жашап жаткан негизги мыйзам. Бул жагынан алганда, Конституция өлкөнүн ушул жерде жана азыр алдында турган максаттарына жана милдеттерине ылайык келиши керек.

Баарына жана бардык учурга ылайыктуу абстрактуу Конституция жок экенине терең ишенем. Макул, өлкө тынчтык мезгилде жашап жаткан мыйзамдар согуш мезгилинин мыйзамдарынан айырмаланат. Биз өз өлкөбүз үчүн гана эмес, бүткүл дүйнөлүк коомчулук үчүн Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин түптөлгөн тынчтыктын негиздери кыйрап жаткан оор мезгилде жашап жатабыз. Биз псевдопартиянын диктатурасын, ар турдуу кландардын жана топтордун диктатурасын токтотууга туура келди. Алардын экономикага жана мамлекеттик башкарууга кийлигишүүсү – мунун баары биздин өлкөгө чоң зыян алып келди. Анын өнүгүшүн жайлады. Ошондуктан эл Конституциянын жаңы редакциясын көпчүлүк добуш менен колдоду.

Бирок жогоруда айтылгандар парламенттин добуш берүүгө укугу жок дегенди билдирбейт. Тескерисинче, аткаруу бийлиги парламенттеги эл өкүлдөрү менен болушунча тыгыз иштешет. Ар бир депутаттын пикири же демилгеси аткаруу бийлигинин жүргүзүп жаткан багытына карама-каршы келсе да угулат. Ушундай жол менен гана аткаруу бийлиги чындыктын эң реалдуу картинасын бере алат, бул аны өлүмгө алып баруучу каталардан коргойт. Мындан мен 28-ноябрда эл шайлай турган эл өкүлдөрүнүн миссиясын көрүп турам. Анткени баарыбыздын бир максат – өнүккөн жана келечекке умтулган Кыргызстан.

бар