Эксперт Даутов Президент Жапаровдун сот тармагындагы иш-аракеттерине терең талдоо кылды

«Адилеттүү жана көз карандысыз сот – мамлекеттин ийгиликтүү өнүгүүсүнүн ачкычы»

Президентке караштуу Соттук жана укук коргоо органдарынын ишин өркүндөтүү боюнча кеңештин эксперттик жумушчу тобунун мүчөсү, Президентке караштуу Коррупцияга каршы ишкер кеңешинин мүчөсү Ялкун Даутов жергиликтүү басылмаларга сот тармагындагы иш-аракеттер тууралуу пикирин жарыялаган. Анда жакында эле болуп өткөн Кыргыз Республикасынын судьяларынын 12-съездиндеги Президент Садыр Жапаровдун сүйлөгөн сөздөрүнө терең талдоо кылган:

«Он миңдеген жарандар соттордун жана сот бийлигинин коомдун турмушундагы ролу жөнүндө ойлорун ар бири өз алдынча бекемдеп алышкан. Бирок мындай ойлордун баары акырында өлкө президенти С.Жапаровдун Кыргыз Республикасынын судьяларынын 12-съездинде айткан сөзүнөн улам  айтылып жатат:

«Ооба, судьянын иши канчалык татаал жана жоопкерчиликтүү экенин баары билет. Судьялар ар дайым чыр-чатактарга, талаш-тартыштарга, ошондой эле трагедиялуу иштерге туш болушат жана мындай стрессти жана жумуштун оорчулугун ар ким эле көтөрө албайт. Бирок, бул сиздин тандооңуз. Сиз бул татаал жана ошол эле учурда ардактуу жашоо жолун тандап алдыңыз… Сот системасы – бул судьялардын кесиптик ишмердүүлүгүнүн чөйрөсү гана эмес, өлкөнүн жана анын миллиондогон жарандарынын тагдырын түздөн-түз чечүүчү мамлекеттик институт».

Кыргыз Республикасынын Президенти белгилегендей, мындан ары судьяларды түз судьялар шайлай алышат. Ал эми соттордун туулуп-өскөн аймактарында иштөөсүнө жол берилбестигин, ошондой эле кадрларды ротациялоонун зарылдыгын айтканы туура: «… Мындай системаны кечиктирбестен бузуп, ротация жолу менен тартипке келтирүү керек!».

Соттордун жашоо жана иштөө шарттарын жакшыртуу боюнча иштер жүрүп жатат. Мамлекет башчы айткандай: «…соттордун айлыгы көтөрүлдү…. Кудай буюрса бул багытта дагы көп иштер жасалат. Сот имараттарынын азыркы абалын жакшы билем. Биздин пландарыбызга судьяларды кызматтык турак-жай жана заманбап сот имараттары менен камсыздоо кирет».

Юстиция кызматкерлерин ашыкча жүктөө кабыл алынгыс экенин баарыбыз түшүнөбүз. Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун Төрагасы Базарбеков Замирбек Курамайович өз сөзүндө: «…Ошол эле учурда судьялардын иш жүгүн терең талдап, штаттык таблицаны кайра карап чыгуу зарыл…», — деп баса белгилеп, каралып жаткан иштердин саны эмес, алардын ар биринин сапаты маанилүү деп белгилейт.

Кыргыз Республикасынын саясий лидери дагы президент катары алгачкы кадамдарынын бирин эскерип: “…Андан кийин мен сизди коргойм, керек болсо эгемендүүлүгүңүзгө кепилдик берем деп убада бергем. .. кайраттуулукту, эркти көрсөтүүнү, ар кандай кийлигишүүгө же кысымга бекем туруштук берүүңүздү жана мыйзамдын диктатурасын орнотууну өтүндү…». Буга байланыштуу президент С.Жапаров укук коргоо органдарынын кызматкерлерине атайын кайрылып, алардан соттордун ишине кийлигишүүнү гана токтотпостон, мындай кийлигишүү фактыларын тез арада иликтеп, күнөөлүүлөрдү жазалоону талап кылды…

Президент С.Жапаров сот бийлигинин колунда турган Тартип комиссиясына өзгөчө маани берет: «…Укук бузууга жол берген ар бир судьяга чинине жана даражасына карабастан тиешелүү жаза колдонуунун так механизмдерин иштеп чыгуу зарыл. Соттун жогорку статусуна туура келбегендерден дароо кутулгула». Президент андан ары соттордун иштөөсү үчүн жакшы мыйзамдар жана шарттардан тышкары, алардын түп-тамырынан бери өзгөрүүгө умтулуусу зарыл экенин айтты. Буга байланыштуу ал Жогорку Соттун мыйзам чыгаруу ыйгарым укуктарын колдонуудагы мыйзамдарга өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү боюнча мыйзам долбоорлорун иштеп чыгуу үчүн колдонсо, сот органдарына колдоо көрсөтүүнү убада кылууда.

Президент Садыр Жапаров жалпы кыргызстандыктарга кайрылып: «Ким болобуз, чиновник болобу, укук коргоочу болобу, же карапайым атуул болобу, баарыбыз укуктук маданиятыбызды жогорулаталы. Кандай гана талаш-тартышты болбосун мыйзам чегинде гана чечүүнү, мыйзамдуу күчүнө кирген сот чечимдерин сыйлаганды үйрөнөбүз» – дегени коомчулукка таасирдүү болду деп белгилейт эксперт Даутов.