Өзүн Кыргызстандагы “мыкты университет” катары көрсөткөн  АУЦА жыл өткөн сайын мурдагы даңкын жоготуп баратат. Жакында социология факультетинде «Деколонизация» деген темада диссертация жазууну чечкен студентке кысым көрсөтүү боюнча жаңжалдан тышкары, университеттин дубалында академиялык эркиндикти чектөөдөн башка дагы олуттуу көйгөйлөр арбын.

Университеттин администрациясы көп учурда унчукпай калууга жана кампуста мугалимдер тарабынан системалуу түрдө куугунтукка алынган учурларды сырттан жашырууга аракет кылат. Өткөн жылы журналистика факультетинин мурдагы студенти Уши Ражак юридикалык факультеттин жетекчиси Стив Кесселди сексуалдык асылууга айыптаган. Раджак куугунтуктоо тарыхы бар видеону жарыялап, зомбулук көрсөткөн адамды жоопко тартууда жок дегенде университеттен кандайдыр бир жардам күткөнүнө карабастан, университеттин жетекчилиги бул окуяга эч кандай реакция кылган эмес. Анын үстүнө бул окуядан кийин өлкөдөн чыгып кеткен Стив Кессел кайра эле «визиттик профессор» катары келип аталган окуу жайга лекция окуган.

Көбүнчө университеттин жетекчилиги зордукчуларга административдик же кылмыш жоопкерчилигинен кутулууга жардам берүүгө аракет кылат. Студент кыздардын мугалимдер жамаатынын куугунтуктары тууралуу системалуу даттанууларына карабастан, жаңжал күчөгөнгө чейин администрация көз жумуп турат. Университет программалоо факультетинин профессору Дмитрий Шостактын ортосундагы чыр-чатактын кесепети   студенттерге тийип, өз каалоосу менен окуудан чыгып кетүүгө уруксат бергенин баары билет.

Бир нече жума мурун студент Валерия Радченко психология профессору Мохан Кришнанын куугунтуктоосу тууралуу окуяны жарыялаган. Студент өзү эле эмес, психология факультетинин башка студенттери да бул мугалим тарабынан сексуалдык асылууга кабылганын айтууда. Бирок университеттин жетекчилиги мугалимдин өлкөдөн чыгып кетишин, анын ден соолугуна байланыштуу делген көйгөйлөр менен байланыштырды. Чынында эле, университет дагы бир жолу Аргентинанын башка билим берүү мекемесинде абийири жок иштеп жаткан кызматкерди качырып “жаңжалды өчүрдү”.

Буга чейин да айтылгандай, белгилүү профессор Раймонд Жозеф Хоффман 2016-жылы ошол кездеги президент Эндрю Вахтелдин жардамы менен студенттердин бири менен жакын мамиледе болгондугуна байланыштуу Кыргызстандан шашылыш түрдө чыгып кеткени коомчулукка белгилүү болгон. Ошондо Вахтель мырза сексуалдык асылууга кабылган окуучунун ата-энесин шантаж кылуу менен жаңжалды жөнгө салганга жетишкен. Ошондой болсо да, Э.Вахтелден эмнени күтсө болот, ал өзү университеттин дүкөнүнүн кызматкери жана жубайы менен расмий никеде туруп, өзү АКШда калган.

Университеттин жетекчилигинин университеттин студенттерине карата атайылап сексуалдык асылуулары жана мамилеси университеттин максаты «чындык менен адилеттикти издөө» эмес, тескерисинче, ишенимдүү маалыматты жашыруу жана өзүнүн авторитетин сактап калуу үчүн кош стандарттарды коюу экенинен кабар берет.

Студенттер менен университеттин окутуучуларынын ортосундагы чек аранын бүдөмүк болушу биздин менталитетибизге жат көрсөтмөлөрдү жана баалуулуктарды таңуулоо менен шартталган. Эндрю Кучинс президент болуп турганда Зусманович чемодан барында студенттерди өзүнүн концерттерине бир нече жолу үгүттөгөнүн, ал жерде профессорлор менен студенттердин спирт ичимдиктерин чогуу ичүүсү уят нерсе эмес экенин эстесек ашыкча болбос. Мындан тышкары, ал профессордук-окутуучулук курамдын жана студенттердин ортосундагы бир жыныстуу мамилелердин жалындуу жактоочусу катары коомчулуктун эсинде калды. Анын макулдугу жана колдоосу менен университетте бир топ окутуучулар Кыргызстанда гомосексуализмди пропагандалоого тыюу салган мыйзам бар экенине карабай “ЛГБТ – өкүлдөр” клубун уюштурушкан. Тармакта университеттин студенттик сенатынын башчысынын жана бүтүрүүчүнүн бир жыныстагы жубайлардын интимдик видеосу чыккандан кийин да Кучинс мырза өз позициясына кынтыксыз бойдон калган. Мындан тышкары, ал университеттин студенттерин, кызматкерлерин жана окутуучуларын бир жыныстуулардын мамилесинде биздин аймактын салттуу коомунун негиздерине карама-каршы келген эч кандай жакындык жок экенине ынандырды.

Университеттин администрациясы мыйзамдарды одоно бузган америкалык кызматкерлерге карата карманып жаткан кош стандарттарды Борбор Азиянын болочок “лидерлерине” кандай “демократиялык принциптер” үйрөтүп жатканын так түшүнсө болот. Абитуриенттердин ата-энелери бул мекемеде кандай критикалык ой жүгүртүүнү, кандай моралдык-этикалык нормаларды сүйүү менен тарбиялайт жана алар ушундай лидер балдарды каалайбы же жокпу деп ойлонушу керек …

Моралдык-психологиялык климаттын бузулушу жана университеттин администрациясы тарабынан АУЦАда билим алып жаткан студенттердин үстүнөн тийиштүү көзөмөлдүн жоктугун 2022-жылдын октябрынын башында №1 орто мектептин спорт аянтчасында болгон афгандык студенттердин агрессивдүү жүрүм-туруму да далилдеп турат. Бишкекте 11 жаран качкындардын арасынан мекендештери менен  курал колдонуп, массалык мушташка да чыгышты. Жаңжалдын кесепетинен үч адам ар кандай көк ала жана бычактан алган жаракаттары менен ооруканага жаткырылган.

Кошумчалай кетсек, үстүбүздөгү жылдын 17-мартында. Саат 18:00дө Ооганстандан келген Фатима аттуу студент үчүн АУЦАнын жатаканасына тез жардам кызматы чакырылган. Окуяга күбө болгондордун айтымында, Фатима көп сандагы антибиотиктерди ичип, өз жанын кыюуга аракет кылган, андан кийин ал эс-учун жоготуп, бөлмөсүндө полдон табылган. Окуя болгон жерге медицина кызматкерлери бир сааттан кийин жетип, жабырлануучунун курсагын жууп, Чехов көчөсү, 42 дарегинде жайгашкан «Медикана» медициналык борборуна жаткырышты.Окуя коомчулукка жарыя кылынбашы үчүн АУЦА жетекчилиги окуя боюнча Ички иштер министрлигине кабарлаган эмес.

 

Чет элдик мугалимдер тарабынан студенттерди куугунтуктоо фактылары көп экенин билип, Фатима чет өлкөлүк жарандыгы бар жана университеттин жетекчилигинин колдоосуна ээ болгон дагы бир бузуку мугалимди куугунтуктаганы үчүн өз жанын кыюуга аракет кылган эмес деп ким кепилдик бере алат.

Булак: TUZ.kg маалымат агенттиги