С.Жээнбеков: Саясатта дагы, экономикада дагы атаандаштык болушу керек
Мындай ойду президент Сооронбай Жээнбеков, бүгүн, 3-октябрда Коомдук телерадиокорпорациясынын «Биринчи радиосуна» кезектеги маегин берип жатып билдирди.
— Мен шайлоого байланыштуу мекендештериме кайрылуу жасап, негизги ойлорду айттым.
Мен, буйруса, ошол ойлорумду мекендештерим колдойт деп ишенем.
Ага чейин да «Биринчи радиого» берген интервьюларымда шайлоого көп токтолуп кеттим, анда дагы өз ойлорумду айттым. Дагы ойлорумду айта кетейин.
Биз 2010-жылдан бери парламенттик мамлекетти бекемдеген системаны куралы деп келе жаткан мамлекетпиз. Ошондон бери Жогорку Кеңешке эки жолу шайлоо өттү. Эки чакырылыш ошол парламенттик системада иштеди. Парламенттин мамлекеттин өнүгүүсүнө кандай таасири бар экени көрүндү.
Мына ошону туура түшүнүп, мен баш болуп, бүт мамлекеттик органдар, шайлоону өткөрүүгө жооптуу органдар, жергиликтүү бийлик шайлоого өзгөчө мамиле кылышты. Эң негизгиси, биз шайлоого катышып жаткан партияларга, талапкерлерге кийин элибиз барып добуш бергенге колдон келишинче шартты түздүк.
Менин аппаратымдын уюштуруу иштерине кийлигишүүсү минималдуу болду. Өкмөт өзү иш алып барып жатты.
Биздин аппарат кайсы жерде кемчилик болуп жатса, ошол жерде «кемчилик бар экен» деп айтып турду. Түздөн-түз аппарат киришкен жок.
Бирок, экинчи жагы да бар. Шайлоо учурундагы, андан кийинки өлкөдөгү кырдаалга Президент жооптуу болгон соң, аппарат ошол милдетти аткаруу максатында мыйзам алкагында өз милдетин аткарды.
Парламентте акыркы 5 жылда 6 партия отурду. Көбү көпчүлүк коалицияда болду, оппозициялык азчылыктагысы да өкмөттү түзүүгө катышты. Бардыгы тең — партиялар кадр дайындоолорго таасир этишти. Бул эми көрүнүп турду да, бардыгы тең. Азыр мына Өкмөт, министрликтерде, жергиликтүү бийликте ушул бардык партиялардын тарапташтары, ушулардын кадрлары жок эмес, бар да, дайындалды да. 5 жылда жок дегенде ар партия, ар депутат өзүнүкүн дайындаса, алар отурат да жер-жерлерде.
Бирок кечээ биз мыйзам кабыл алынгандан кийин, административдик ресурсту колдонууга чараларды көрүү боюнча мыйзам бар, ал абдан жакшы мыйзам, ошону кабыл алгандан кийин ресурс колдонуу мамлекеттик бийлик аркылуу кескин төмөндөдү, мурункудай жок. Муну массалык маалымат каражаттарынан карап жатабыз, кайсы жерде кандай кемчилик болсо, аппаратым берип жатат.
Анан статистика көрсөткөндөй, 6-чакырылыштагы депутаттардын көпчүлүгү, айрымдары мурдагы эле партиянын курамында, башкалары жаңы партиялык курамдарда кайра парламентке аттанышты.
Мына ушундай шартта тигил же бул бир партиянын административдик ресурсту колдонууда үстөмдүк кылуусу мүмкүн эмес деп айтат элем. Эми бул ачыктан-ачык көрүнүп турат, бардыгы.
Бир партиянын үстөмдүгү мүмкүн эмес. Ар кайсы облуста, шаарларда шайлоого аттанган 16 партиянын үстөмдүгү ар кыл болду.
Мына ушунусу менен келе жаткан шайлоо жыйынтыгын алдын ала так кесе болжолдош мүмкүн эмес. Албетте, фавориттер болот, бирок мүмкүн эмес, азыр шайлоо, эртең урнаны ачканда кандай болот деп.
Мына мен айтып келе жатам, атаандаштык болгондо гана өнүгүү болот. Азыр саясий атаандаштыкка колдон келишинче шарт түзүп бердик. Бул жасалды десем болот.
Буга чейин айткам, ушундай шартты экономикага дагы эркин атаандаштык болуусун түзүп бере алсак, анда бизде саясатта дагы жакшы, мыкты кадрлар келе баштайт. Экономикага атаандаштык түзүп берсек, экономикага дагы мыкты, билимдүү, тажрыйбалуу жана эң алдыңкы биздин ишкерлер чыга баштайт да.
Анан эле баары идеалдуу болуп кетти деп мен айта албайм.
Башка өнүккөн өлкөлөрдүн баскан жолу көрсөтүп тургандай, дагы деле кыйынчылыктар бар, дагы болот кыйынчылыктар. Атаандаштык, ачык коом өлкөнү алдыга сүрөйт деп мен толук ишенем. Биз ушул максатты ишке ашырып жатабыз.
Саясатта дагы, экономикада дагы атаандаштык болушу керек.
Орустар айтат го «здоровая конкуренция» деп. Мына, таза атаандаштык кылабыз.
Анан эми эң чоң маселе — мени да ойлонткон, бардык Кыргызстандын келечегин ойлогон ар бир жарандын маселеси — добуш сатуу маселеси. Эртең добуш берүү күнү, добуш сатпоого чакырат элем. Өзүнүн келечегин, балдардын келечегин, мамлекеттин келечегин ойлогон адам буга барбайт.
Добуш сатуу деген бул эмне? Бул балдардын келечегине, мамлекеттин келечегине, өз келечегине балта чабуу менен барабар. Мен айтып жүрөм, дагы айтып кетейин, ал арам каражат. Жок боло турган нерселер да баары тең.
Ал эми бул парламент 5 жыл иштейт. Бул биздин мамлекеттин өнүгүшүнө абдан чоң таасири бар да. Негизги чечимдин баары, мыйзамдар ошол жерде кабыл алынат. Бул мамлекеттин келечегинин өнүгүшүнө түздөн-түз таасир этет. Ошон үчүн дагы чакырат элем, жалпы мекендештеримди добуштарын сатпоого, өзүнүн жүрөгүнөн чыккан адамдарга, жүрөгүнөн чыккан партияга добуш берүүгө чакырам.
Мен партиялардын баарынын тең тизмесин карап, талапкерлеринин сүйлөгөндөрүн карап, дебаттарды көрдүм, партиялардын жер-жерлердеги эл менен болуп жаткан жолугушууларын көрдүм, абдан жакшы, мыкты балдар ар бир партияда бар, келатат.
Эми эртең кайсы партия өтөт? Кудай буйруса, эртең кеч жыйынтыгы чыгып калат. Аны эми Кудай билет, эл билет. Менин оюм, максатым ушундай, карап келе жатам. Ошол өтпөй калган партиялардагы мыкты балдарды дагы жумушка тартыш керек.
Айрыкча, мен партиялардын тизмесин карадым. Партиялар биринчи ондукта, анан жыйырмага чейинки тизмеде абдан мыктыларды киргизгенге аракет кылыптыр. Мына ошол балдардын ичинен дагы карап көрүп, мыктыларын биз мамлекеттик кызматтарга тартышыбыз керек.
Айрыкча, мыкты жаштар бар экен. Аны мен көрдүм. Кудай буйруса, шайлоо бүткөндөн кийин, Жогорку Кеңеш кандай куралбасын, ушул маселени коюп, ал балдарды тартыш керек. Ошол шайлоодогу ойлоруна жетем деген максаттары, мамлекет үчүн чындап кызмат кылам деп жаны менен, чын ниети менен, чын жүрөгү менен сүйлөп, иштеп жаткан балдарды мен көрүп турам. Шайлоонун жыйынтыгында утулуп калган партиялардан мыктыларды тартууга аракет кылабыз. Бул менин максатым.