Президенттин жарлыктары боюнча. Эксперт: Бул аз камсыз болгон үй-бүлөлөргө, ишканаларга, дыйкандарга абдан жакшы жардам

Кыргызстандын президенти кечээ 53 жашка толду. Саясат таануучу Денис Бердаковдун пикиринде, бул президент үчүн өлкөнү өнүктүрүүгө 5-10 жыл күч жумшай турган кыйла жемиштүү курак.

«Бул үчүн күч, энергия жана жаңы нерсени үйрөнүүгө жана узак мөөнөттүү долбоорлорду ишке ашырууга мүмкүнчүлүк бар. Ушуга байланыштуу президент өзүнүн туулган күнүндө төрт жарлыкка кол койду, алар менимче, Кыргызстандын институттар системасы катары жакынкы 2-3 жылда мамлекеттин өнүгүү багыттарын аныктайт», – дейт эксперт.

Биринчи жарлыкта аз камсыз болгон үй-бүлөлөр үчүн айына 700 кВт/саат лимит менен электр энергиясынын баасын 50 тыйынга чейин төмөндөттү. Кыргыз Республикасында мындай үй-бүлөлөрдүн 110 миңге жакыны бар. Д.Бердаковдун айтымында, бул аз камсыз болгон көп балалуу  үй-бүлөлөргө кичинекей, бирок жагымдуу белек. Бир үй-бүлө 100-140 сом үнөмдөйт, бул анчалык деле көп эмес, айрымдар үчүн 2-3 килограмм ун, бул дагы маанилүү жана керектүү.

Чакан ишканалар боюнча экинчи жарлык. «Кеп соода түйүндөрү, кичи ишканалар, тейлөө тармагы, кирешеси 8 миллион сомдон ашпаган товарларды өндүрүү жөнүндө болуп, алар соцфондго төлөмдөрдү жана киреше салыгын кошпогондо, дээрлик бардык салыктардан бошотулган.

Эгерде, жалпысынан, бажы кызматынын жана Экономика министрлигинин ишинин маанисин арттырган бир катар жакшыртуулар дагы эле болсо, алар Кыргызстандын экономикасын бир кыйла түшүнүктүү, жоопкерчиликтүү деңгээлге өткөрүүгө милдеттүү. — накталай төлөмдөр, экспортер-импортчулар үчүн, өз бизнесин ачкандар үчүн жана чынчыл жана ачык иштөөгө аракет кылгандар үчүн бирдиктүү терезе принцибинде иштөө.

Ошондуктан бул салыктардын бардыгынан жүгүртүүсү 8 миллион сомго чейинки чакан ишканалар бошотулган. Бир гана шарты, алар кассалык аппараттарды орнотуу болот», — дейт саясат таануучу.

Анын айтымында, мындай иштер 2-3 жыл ичинде товар өндүргөн жана кызмат көрсөткөн өндүрүш ишканалары боюнча бардык салык төлөөчүлөрдүн бирдиктүү маалымат базасын түзүп, келечекте салык чогултууга шарт түзөт. Бирок азыр оор мезгил: пандемия да, кризис да, бизнестин мамлекетке болгон ишенимин калыбына келтирүү маанилүү.

Жарлык чакан бизнести, биринчи кезекте өзүн өзү иш менен камсыз кылгандарды финансылык жактан колдоого алат. Башкача айтканда, кеп биринчиден, жеке ишкерлик менен алектенгендерге жана өздөрүнүн чакан ишканасында 3-5 жумушчу  орундарды уюштургандарга кам көрүү жөнүндө болуп жатат.

«Кийинки жарлык дыйкандар жөнүндө же жер  иштетип бир нерсе өстүргөндөр жөнүндө. Жайыт жана айдоо жерлер үчүн төлөм алынып салынды, негизи бул анчалык деле аз акча эмес. Ошентип, мамлекет элдин көбүрөөк эгин эгүүсү үчүн, көбүрөөк бак отургузуусу үчүн өз салымын кошууда. Келерки жылы аларга айыл чарбасын өнүктүрүү үчүн жылдык 6% менен дагы насыя берүү пландалууда. Экспортту көбөйтүп, жок дегенде негизги товарлар боюнча Кыргызстан өзүнүн азык-түлүк коопсуздугун камсыздай алат», — деп түшүндүрдү эксперт.

Төртүнчү жарлык, саясат таануучунун айтымында, абдан маанилүү: атайын мекемелерде, интернаттарда жана карылар үйлөрүндө мамлекеттик бюджеттин эсебинен жашаган кары-картаңдарга, жетим балдарга жана ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген жарандарга бир күндүк тамак-аш жөлөкпулу эки эсеге көбөйтүлдү.

«Бул кичинекей кадам, бирок мурда күнүнө 110 сомдон  тамактанган бир нече он миңдеген адамдар үчүн өтө маанилүү, эми алар 220 сомго тамак жешет. Азык-түлүккө болгон баанын өсүшүн эске алуу менен, бул аларга мурда болгон тамак-ашты сактап кала турган минимум. Бул мамлекеттин милдети жана мамлекет элге кайрылып, жок эле дегенде, ушундай оор мезгилде көңүл бурбай койбогону жагымдуу”, — дейт эксперт.

Маалыматтарга комментарий берип жатып, саясат таануучу бул бир жагынан жакыр жашагандар үчүн абдан жакшы жардам, экинчи жагынан жакшы стимул жана колдоо, эң негизгиси бизнес менен фермерлер үчүн диалогго чакыруу экенин белгиледи. Мамлекеттин, бизнесмендердин,  бир нерсе өндүргөндөр жана дыйкандардын ортосунда ишенимдүү байланыш.

Анткени, биринчиден, бизге ачык-айкын, аткарыла турган эрежелер керек. Ошондо ички инвестор көбүрөөк инвестиция салат, ушуга таянган тышкы инвесторлор Кыргызстанга келип, таптакыр башка суммада – жүздөгөн, миллиондогон, миллиарддаган долларларды сала алышат.

Жалпысынан алганда, Кыргызстан, анын ичинде бул жарлыктардын алкагында, экспорттук агымдарды жөнөкөйлөтүү, ар кандай реэкспортту кеңейтүү жана актоо, санариптик экономикага карай бара жатканы түшүнүктүү, бул мамлекетке кайсы агым кайда жана жакшыраак түшүнүүгө мүмкүндүк берет. аларга мониторинг жүргүзүү. Ошого жараша алар менен салык чогултуу, алдын ала айтуу жана жалпысынан бир эле бизнести колдоо жагынан иштешүү жакшы, деп түшүндүрдү Денис Бердаков.

«Президенттин туулган күнүндө ушундай орчундуу, маанилүү, кызыктуу жарлыктарды чыгарганы, Кыргызстандын калкынын чоң жана олуттуу бөлүгү 1-2 айдан кийин бул жарлыктардын таасирин түздөн-түз сезе турган дыйкандар менен жан багып жүргөндөр үчүн, бюджет жана чакан бизнес менен алектенүүгө аракет кылгандарга           жакшы болду. Менимче, бул жакшы салтты келечекте да улантып, кийинки президенттерге өткөрүп берсе болот», — дейт саясат таануучу.