Белгилүү саясат таануучу, профессор, парламенттин мурдагы депутаты Жолборс Жоробеков Кыргызстандын пайдалуу кендерин иштетүүдөгү көйгөйлөрдүн саясий жагына байланыштуу биздин басылманын суроолоруна жооп берди.
Саясат таануу илимдеринин доктору, ал кен байлыктарды иштетүүгө жана өзгөчө алтын казууга күмөн санайт.
Анын айтымында, өлкөдө тоо -кен тармагы кыйла өнүккөн, бирок экологияга тийгизген таасири жана өлкөнүн экономикалык пайдалары башка маселе.
— Мага өлкөнүн жөнөкөй жараны катары кызыктырат: мамлекеттин резервинде канча алтын запасы бар? Көптөгөн инвесторлор бул металлды казышат, бирок казылган кендин канчасы өлкөдө калат жана канчасы экспорттолот? Казынада алтын барбы? — деп сурайт саясат таануучу жана Өзбекстанды мисал келтирет.
Ал айткандай, маркум Ислам Каримов (Өзбекстандын президенти) өлкөдө сары металлдын бар экенин айткан.
— Менин эсимде, бир убакта Ислам Каримов алардын канча тонна алтыны бар экенин, кайсы банктарда сакталаарын жана керек болсо аны эмне үчүн колдоно аларын айткан, — деп эскерет профессор.
Саясат таануучу, өлкөдөгү көптөгөн пайдалуу кендерди, айрымдарын кошпогондо, чыгарууну токтуп туруу керек деп эсептейт.
— Жакында мен Баткен районунун Чаувай айылында болдум. Ал жерде бир чет элдик компания сурьма алуу менен алектенет жана металлдын бул түрүн камтыган өлкөлөрдөн тонна рудаларды экспорттойт; жана бухгалтердик эсеп жүргүзүлөбү, сурьма гана экспорттолобу, биздин өлкө үчүн кирешелүүбү мага түшүнүксүз, — деп сурайт ал.
Мындан тышкары, профессор белгилегендей, кендер иштетилген өлкөнүн көп жерлеринде рекультивация жок.
Анын пикиринде, биздин өлкө керек болсо аларды иштете турган урпактарга көптөгөн кендерди калтырышы керек.
— Мен Америкада көп жолу болгом. Ал жерде пайдалуу кендер боюнча толук маалымат бар, бирок көбү иштетилбей жатат; алар урпактарга калтырылган; импорттук чийки зат алар үчүн жетиштүү дешет жана келечекте алардын урпактарына керек болсо, өздөрү өнүктурөт; ошондуктан бизге керек, — дейт профессор.
Жер казынасын иштетүүгө ишенбөөчүлүккө карабай, профессор Жолборс Жоробеков президент Садыр Жапаровдун Кумтөр кенин Кыргыз Республикасына кайтаруу демилгесин толук колдойт.
— Кумтөр кени элге кайтарылып берилет жана Кыргызстандын эли андан пайдаларды алат деп ишенем; Мен аферисттердин биздин алтынды чет өлкөгө экспорттошун каалабайт элем, — деп жыйынтыктады профессор.