Аналитик Түркиянын элчилиги «Сапат» лицейлеринин негиздөөчүсүн Кыргызстандын жарандыгынан баш тартууга мажбур кылган деп божомолдойт.
Кыргызстанда Кыргызстандын жараны, «Сапат» мектептердин жалпы билим берүү тармагынын башчысы Орхан Инанданын уурдалышына байланыштуу ар кандай пикирлер айтыла башталды. Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинде Түркиянын Кыргызстандагы элчисине Кыргызстандын жаранын кайтарып берүүнү талап кылган нааразычылык нотасы тапшырылды. Чындыгында, Сапат мектептеринин башчысы 2012-жылы Кыргызстандын жарандыгын алган жана ал Кыргызстандын жараны болуп саналат.
Бирок, түрк элчиси Инанды Түркиянын жараны экендигин, мындай окуя болбогонун айтты. Ошондой эле, алар Орхан Инанды Түркиянын жараны болгондуктан, бул түрк кызыкчылыктары деп эсептешет.
Аналитик Марс Сариевдин айтымында, Орхан Инанды 2021-жылы 31-майда уурдалып кеткенден кийин Түркиянын Бишкектеги элчилигинде болуп, Кыргыз Республикасынын жарандыгынан баш тартууга аргасыз болгон.
«Бул учурда, юридикалык көз караштан алганда, биз анын кайтып келишин талап кылууга укугубуз жок, анткени ал Кыргыз Республикасынын жараны болбой калган. Юридикалык көз караштан алганда биз доомат кое албайбыз. Кыргызстандын Президенти Садыр Жапаров бул маселе боюнча өз көз карашын билдирди, Кыргызстан Орхан Инанды Кыргыз Республикасына кайтарып берүүнү талап кылып, нааразычылык нотасын тапшырды. Тилекке каршы, кыргыз тарап аракеттерди көрө алганы менен, түрк тарап эми өз жаранын, Түркиянын жараны болуп кайтарып бериши күмөн. Жалпыга маалымдоо каражаттарынан, ошондой эле түрк тараптын билдирүүлөрүнөн Орхан Инанды Түркиянын жарандыгынан чыкпагандыгы белгилүү болду ”, — дейт эксперт.
Мындан тышкары, ал белгилегендей, Инанды дагы 25 мекендешине, балким Гүлендин тарапташтары болушу ыктымал, жарандыгын алууга көмөктөшкөндүгү маалым, бул Орхан Инандынын Кыргыз Республикасындагы ишмердүүлүгүнө күмөн жаратат.
Геосаясий көз караштан алганда, Түркиянын Кыргызстандагы жана Борбор Азиядагы позициясы абдан күчтүү жана Орхан Инандынын окуясы кыргыз-түрк мамилелерин караңгылатса дагы, кырдаалга түп-тамырынан бери таасир эте албайт.
«Менин оюмча, мамлекеттик көз караш менен алганда, Кыргызстан Түркия менен кызматташууну чыңдашы керек, анткени Афганистандагы кырдаалга байланыштуу Борбор Азия башаламандыктын алдында турат. Менин оюмча, түрк тарап бул операцияны кыргыз тараптын позициясы, Орхан Инандынын бул жааттагы позициясы начар экендигин эске алып, өтө алысты көрө алды. Ал эми Түркия менен мамилени чыңдап, андан техникалык жардам алууга кызыкдарбыз. Жана дагы, геосаясий кырдаалга байланыштуу, Орхан Инандыны кайтарып берүү күмөн жаратат.
Албетте, бул калктын белгилүү бир бөлүгүнүн, ачуулануусун, эл аралык нормалардын бузулушу жөнүндө нааразычылыгын жаратат, бирок Орхан Инандыда Түркиянын жарандыгы болуп жатпайбы. Буга байланыштуу биздин колубуз байланып, түрк тарапка кандайдыр бир дооматтарды айтуу кыйынга турат ”, — деди Марс Сариев.
Ал белгилегендей, азыр Орхан Инандыны камакка алуу маселеси саясий ишмерлер тарабынан ар кандай ушак-айыңдар айтылып жатат, алар айрыкча камакка алынган саясатчылардын туугандары жана тарапкерлери болууда.
«Менин оюмча, ушул маселеде күтүү керек. Кыргызстан өз позициясын көрсөтүп, нааразычылык нотасын жөнөттү, Президент өз позициясын билдирди, ошондуктан биз түрк тараптан жооп күтөбүз. Эми саясий упай топтоо үчүн айрым күчтөр бул темада спекуляция жасабашы өтө маанилүү. Бирок, тилекке каршы, күзгү шайлоо жакындап келе жатат, ар кандай курч темалар күчөйт. Абийирсиз адамдардын Инандынын абалын өз кызыкчылыктары үчүн колдонушу мүмкүн, бул өкүнүчтүү », — деп жыйынтыктады эксперт.